Bezsenność określana jako zaburzenia snu została sklasyfikowana w ICD-10 i zaliczona do grupy zespołów behawioralnych związanych z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi pod kodem F51 jako nieorganiczne zaburzenia snu; lub do grupy zaburzeń okresowych i napadowych kodem G47 jako zaburzenia snu. Bezsennością określa się wszystkie dysfunkcje długości i jakości snu, które powodują objawy psychopatologiczne i komplikują normalne funkcjonowanie człowieka w ciągu dnia, co w efekcie przyczynia się do spadku nastroju i pogorszenia samopoczucia. 

Bezsenność objawy

Objawami bezsenności nieorganicznej mogą być: problemy z zaśnięciem, utrzymaniem snu oraz czuwania, opóźnienie faz snu, odwrócenie rytmu okołodobowego snu (dnia i nocy), zbyt wczesne budzenie się, somnambulizm chodzenie we śnie w niepamięci), lęki i koszmary senne. Symptomami organicznymi są: bezdech senny, hipersomnia (nadmierna senność), narkolepsja (zasypianie wbrew własnej woli), katalepsja (zasypianie w nienaturalnych pozycjach z powodu zesztywnienia mięśni). Należy zauważyć, że bezsenność może być objawem współwystępującym z innymi schorzeniami somatycznymi lub psychicznymi lub odrębnym schorzeniem.

Bezsenność przyczyny

Przyczynami bezsenności mogą być czynniki organiczne lub nieorganiczne. Do czynników nieorganicznych można zaliczyć problemy emocjonalne, życie w bezustannym stresie, w stanie nieprzerwanego niepokoju czy też doznanie silnego szoku emocjonalnego, które także może być powodem kłopotów z zasypianiem. W takim wypadku w ciągu dnia wyłaniają się też objawy takie jak trudności z pamięcią i koncentracją, obniżenie motywacji lub też uczucie gigantycznego wyczerpania. Z kolei do organicznych czynników zalicza się choroby psychiczne np.; choroba afektywna dwubiegunowa, nerwica lub schizofrenia. Bezsenność czy zbyt wczesne budzenie się dotyka również osoby chorujące na depresję. Przykładowo przy ChAD, zaburzenia snu pojawiają się jako odwrotność zespołów depresyjnych lub zaburzeń lękowych, np. w zespole maniakalnym. Chorzy, którzy cierpią na to schorzenie są zbyt pobudzeni, co skutkuje problemami z zasypianiem.

Rodzaje bezsenności

• dyssomnie – które cechują się zaburzoną ilością, jakością i czasem trwania snu, np.:  hipersomnia, wzmożona senność, narkolepsja, nieprawidłowy rytm okołodobowy, zespół przyspieszonej fazy snu i zaburzenia snu powiązane z dysfunkcją oddechową;
• parasomnie – zakłócenia snu, które ujawniają się podczas jego trwania, w czasie wybudzania czy zasypiania. Do tej grupy kwalifikują się: lęki senne, mary nocne, mówienie podczas snu, somnambulizm, czyli lunatyzm, upojenie przysenne inaczej zespół Elpenora, paraliż przysenny, seksomnię inaczej zespół Morfeusza i bruksizm czyli zgrzytanie zębami w czasie snu.
• bezdech senny lub inaczej zespół bezdechu śródsennego - polega on na ustaniu wentylacji płuc w czasie spania przez okres dłuższy niż 10 sekund lub też spłyceniu oddechu poniżej 50%. Czołowym symptomem bezdechu jest chrapanie oraz częste epizody wybudzania się w nocy, co rano skutkuje uczuciem niewyspania oraz zmęczenia.
• hipersomnia - to inaczej nadmierna senność w ciągu dnia wspólnie z napadami snu niezależnymi od miejsca i czasu. Hipersomnię zalicza się do izolowanej jednostki nozologicznej lub jednego z przejawów narkolepsji.

Trudności ze snem miewają również osoby z zespołem niespokojnych nóg, który najczęściej pojawia się tuż przed zaśnięciem i cechuje się nieprzyjemnymi i bolesnymi odczuciami w nogach zdarza się także w rękach, wierceniem się, ruszaniem nogami i koniecznością rozmasowania ich, co jednakże nie przynosi ulgi.

Skutki bezsenności

Jak wynika z badań Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), przeciętny człowiek obecnie przesypia około 7 godzin i 30 minut dziennie, czyli śpi o 1,5 godziny krócej niż sto lat temu. Dodatkowo obliczono, że od 30 do 35% populacji ogólnej ma trudności ze snem, a 9-11% choruje na chroniczną bezsenność.  Sen jest potrzebny do życia i prawidłowego przebiegu procesów psychicznych. Nawet jedna nieprzespana noc osłabia sprawność psychofizyczną. Niedbanie o należyty czas snu przez dłuższy czas może spowodować wiele negatywnych skutków psychicznych i fizjologicznych, takich jak:

·         zmiany nastroju;

·         zmęczenie odczuwane w ciągu dnia;

·         senność, opóźnienie reakcji;

·         pogorszenie jakości wykonywanych zadań;

·         spadek motywacji;

·         luki w pamięci;

·         zwiększona ilość błędów popełnionych w pracy;

·         wzrost wypadków samochodowych, np. w wyniku zaśnięcia za kierownicą;

·         irytację, rozgniewanie, napady złości oraz huśtawkę emocjonalną;

·         zwiększone spożycie leków;

·         spadek odporności na stres i frustrację;

·         spadek odporności immunologicznej;

·         zwiększone ryzyko wystąpienia depresji lub innej choroby afektywnej;

·         zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania np. na nadciśnienie.

Bezsenność leczenie

Leczenie bezsenności powinno się poprzedzić dogłębną diagnozą, ponieważ od niej będą zależeć efekty leczenia. W przypadku bezsenności organicznej powinno się skorzystać z pomocy psychiatry i farmakoterapii, a przy bezsenności nieorganicznej z psychoterapii indywidualnej lub grupowej prowadzonej przez okoliczny ośrodek terapii np.: w Krakowie, Tarnowie, Rzeszowie czy Kielcach, który jest w stanie pomóc choremu z tym właśnie zaburzeniem. Leczenie zaburzeń snu polepsza jakość życia pacjentów i może ustrzec przed rozwojem innych chorób somatycznych. Zaburzenia snu wydają się być względnie łagodną dolegliwością, ale często jednak skutecznie utrudniają człowiekowi życie. Sen jest niezbędny do właściwego funkcjonowania, zapewnia regenerację organizmu i umożliwia utrwalenie nabytych informacji w mózgu. Dlatego nie powinno się bagatelizować trudności ze snem i dopuszczać do uczucia permanentnego zmęczenia, ponieważ niewyspanie może znacząco obniżyć jakość funkcjonowania, satysfakcji z życia.