Terapia uzależnień i depresji to proces, który przebiega pod kontrolą terapeutów uzależnień i psychologów, którego celem jest zmiana myślenia u osób uzależnionych m.in. od alkoholu, narkotyków, hazardu z depresją lub bez niej, a w ślad za nią ma iść zmiana w zachowaniu tj. utrzymywanie abstynencji oraz powrót do funkcjonowania w społeczeństwie. Można powiedzieć, że terapia to „szkoła życia na trzeźwo”, ponieważ terapeuci podczas pobytu muszą wypracować z pacjentami sposoby radzenia sobie z emocjami, głodem alkoholowym czy narkotykowym oraz zapobiegania nawrotom po wyjściu z ośrodka.

Terapia uzależnień i depresji z reguły rozpoczyna się od zmotywowania chorego do rozpoczęcia walki o siebie. Alkoholizm, narkomania czy depresja jest ciężką chorobą, która odbiera choremu zdrowie, chęć i radość życia, poczucie własnej wartości, a na koniec zdolność do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Zdarza się też, że uzależnienie czy depresja dotyka rodzinę chorego, dlatego konsultacjami obejmujemy również najbliższych.

Co, jeżeli osoba nie chce podjąć terapii? Można skorzystać z dialogu motywującego

W naszym ośrodku w ramach konsultacji motywującej do leczenia terapeuta pokazuje, że rozumie pacjenta i jego stosunek do konsumpcji alkoholu, narkotyków lub hazardu (wyraz empatii). Jednocześnie jednak z drugiej strony razem z pacjentem próbuje odkryć sprzeczności (rozbieżności) między zachowaniem związanym z nadużywaniem substancji, a ważnymi celami i wartościami, które przez picie, branie, granie nie są realizowane - motywując go w ten sposób do wprowadzania zmian. Na przykład terapeuta może odkryć podczas rozmów z pacjentem, że ten podczas gdy pije, zażywa lub gra i spotyka się z przyjaciółmi, to zaniedbuje obowiązki lub rodzinę, po czym jednak odczuwa silną skruchę. Ponadto terapeuta wielokrotnie podkreśla, że pacjent musi sam decydować co chce zmienić, jednocześnie wyraża zrozumienie dla lęków, obaw i trudności pacjenta (opór przed terapią). Wreszcie, terapeuta dąży również do zwiększenia oczekiwanej skuteczności pacjenta. To znaczy, że wielokrotnie powtarza pacjentowi, iż zmiana zachowań związanych z piciem, braniem, graniem jest możliwa pod warunkiem podjęcia leczenia.

Gdy już człowiek zgodzi się na pobyt w ośrodku, wtedy rozpoczyna się właściwy proces terapii.

Na czym polega terapia uzależnień i depresji?

Terapię uzależnień można podzielić na 3 etapy.

1. Detoks. Uzależniony musi przestać pić alkohol lub zażywać narkotyki, aby mógł podjąć terapię. Jeżeli sam nie jest w stanie tego zrobić, to musi skorzystać z detoksu alkoholowego lub narkotykowego, czyli odtrucia organizmu z toksyn. Nie jest to jeszcze traktowane jako proces terapeutyczny, natomiast bez odtrucia nie można przejść do kolejnego etapu, czyli terapii właściwej. W ramach detoksu podaje się środki farmakologiczne takie jak leki przeciwpadaczkowe, przeciwdrgawkowe, przciwlękowe, hipotensyjne, przeciwdepresyjne itp. w celu opanowania groźnych dla zdrowia objawów abstynencyjnych.

2. Terapia. Po wytrzeźwieniu uzależnionego buduje się u niego świadomość problemu z alkoholem, narkotykami i depresją oraz motywuje do rozpoczęcia terapii. Niestety nie jest to proste, ponieważ chory pod wpływem mechanizmów obronnych i lęku przed zmianą na lepsze zaprzecza problemowi. Jeżeli jednak uda się go przekonać, aby podjął terapię, rozpoczyna się etap właściwej terapii. Przebiega ona w trybie stacjonarnym lub dziennym i polega na uczestnictwie w sesjach terapii grupowej i indywidualnej. Podczas pobytu w naszym ośrodku terapii uzależnień i depresji leczymy pacjentów za pomocą psychoterapii i farmakoterapii. Sama terapia opiera się na programie ułożonym przez doskonałych specjalistów terapii uzależnień oraz psychologów, a farmakoterapia przy wsparciu lekarzy psychiatrów.

3. Wsparcie postterapeutyczne odbywa się już w trybie indywidualnym w gabinetach ośrodka lub on-line i są to zajęcia terapeutyczne dostosowane do potrzeb i problemów pacjenta z jakimi może borykać się po wyjściu z ośrodka. Jest to ważny etap, ponieważ bez wsparcia u wielu pacjentów szybko dochodzi do nawrotu uzależnienia lub depresji, dlatego tak ważna jest dalsza terapia oraz udział w grupach wsparcia.

Metody terapeutyczne stosowane w naszym ośrodku

W naszym ośrodku psychoterapii stosujemy psychoterapię składającą się z elementów zaczerpniętych z różnych nurtów.

Terapia poznawczo-behawioralna

Centralne aspekty terapii poznawczo-behawioralnej to dialogi motywacyjne, rozmowy rozpoznające dysfunkcjonalne przekonania wraz z ich korektą, mające na celu zmianę zachowań i środki zapobiegania nawrotom. Terapeuta zazwyczaj postępuje w sposób względnie zorganizowany. Najpierw wraz z pacjentem stawia się diagnozę nozologiczną i problemową, potem opracowuje się cele terapii, a następnie podejmuje konkretne kroki w celu osiągnięcia tych celów. Na przykład opracowywane są wyzwalacze głodu alkoholowego, narkotykowego, hazardowego i metody radzenia sobie z nim. Ponadto rozważa się zalety i wady poprzedniego stylu życia i spożywania alkoholu, narkotyków czy hazardu oraz porównuje zalety i wady abstynencji. Pacjent podczas terapii uczy się rozpoznawania wewnętrznych czynników wywołujących głód picia, zażywania lub grania - czyli uczuć i stresu - oraz ćwiczy reagowanie na nie inaczej niż wcześniej. W treningu odmawiania picia alkoholu, zażywania narkotyków lub hazardowego grania pacjent ćwiczy w odgrywanych tzw. „scenkach” jak powinien zachować się w sytuacjach, gdy ktoś będzie go namawiał na alkohol, narkotyk lub hazard. Uczy się radzić sobie z pokusą ponownego picia alkoholu, zażywania narkotyków lub grania, czyli wyzwalaczami głodu.

Terapia psychodynamiczna

Podejście to zakłada, że nieświadome konflikty i deficyty w niektórych funkcjach psychicznych są przyczyną zaburzeń psychicznych i nadużywania alkoholu, narkotyków czy leków. Uważa się, że problematyczne picie, zażywanie często występuje po traumatycznych doświadczeniach lub jako obrona przed depresją. Terapia psychodynamiczna ma na celu zmniejszenie deficytów strukturalnych, odkrycie i rozwiązanie konfliktów wewnętrznych związanych z problemowym piciem alkoholu lub zażywaniem narkotyków/ leków.

Terapia systemowa (par i rodzin)

Problem alkoholowy, narkotykowy lub hazardowy zawsze wywiera negatywny wpływ na relacje z osobami krewnymi takimi jak małżonkowie, dzieci lub rodzice. Wielu z nich często cierpi na problemy psychiczne np. depresje lub nerwice z powodu ciągłego stresu, dlatego sensowne jest, aby każda forma terapii obejmowała również krewnych. Terapia par lub rodzin może wyraźnie pomóc poprawić i ustabilizować relacje między uzależnionym/ą a jego żoną/mężem lub rodziną i z reguły ma bardzo pozytywny wpływ zarówno na pacjenta, jak i na jego rodzinę.

Współuzależnienie

Typowym problemem związanym z nadużywaniem alkoholu, narkotyków lub hazardu jest to, że niektórzy członkowie rodziny nieświadomie wspierają pacjenta w jego stylu życia. Na przykład wielu krewnych przejmuje zadania, z którymi chory nie może już sobie poradzić z powodu picia, zażywania lub grania. Chronią go przed negatywnymi konsekwencjami picia alkoholu lub brania narkotyków na przykład poprzez zgłaszanie pracodawcy choroby. Często nawet całe życie krewnych jest w dużej mierze dostosowane do picia czy zażywania nałogowca. Rodzina myśli, że robi dobrze jednak pośrednio przyczyniają się do pogłębiania choroby przez wspieranie komfortu picia alkoholu lub zażywania narkotyków i niedopuszczaniu do negatywnych konsekwencji. Terapia lub poradnictwo par i rodzin w takich przypadkach może pomóc krewnym w nauce alternatywnych, bardziej pomocnych sposobów radzenia sobie z pijącym czy zażywającym członkiem rodziny.

Grupy wsparcia

Grupy samopomocy, takie jak Anonimowi Alkoholicy mogą znacząco przyczynić się do utrzymania długoterminowej abstynencji. Dlatego wielu pacjentom zaleca się regularne wizyty w grupie wsparcia po zakończeniu terapii. W grupach samopomocowych osoby, które wyszły z choroby mają okazję dawać wsparcie i pomagać innym w wyjściu z picia czy zażywania. W naszym ośrodku podczas spotkań grupy wsparcia każdy uczestnik ma okazję porozmawiać o swojej sytuacji i innych sprawach osobistych.

Zapobieganie nawrotom

Innym ważnym aspektem skutecznego leczenia jest korzystanie z terapii pogłębionej w ramach monitorowania trzeźwienia i zapobieganie nawrotowi starych nawyków związanych z piciem, zażywaniem czy graniem. Podczas takich sesji indywidualnych, terapeuta analizuje z pacjentem aktualne trudności i zagrożenia oraz identyfikuje czynniki mogące wywołać nawrót picia czy brania. Jednocześnie pacjent uczy się radzić sobie na nowo z sytuacjami ryzyka, które mogą wywołać ponowne picie. Uczy unikać takich wyzwalaczy, na ile to możliwe (na przykład unikając miejsc, w których pije się alkohol).

Terapia depresji

Terapia depresji obejmuje zarówno terapie poznawcze, jak i psychodynamiczne. Celem pierwszych jest złagodzenie objawów depresji w sposób bezpośredni i w krótkim czasie (do 4 tygodni), natomiast klasyczne terapie psychodynamiczne stawiają raczej na zmiany długoterminowe niż na szybkie wyeliminowanie symptomów depresji. Zakładają uświadomienie pacjentowi istnienia w nim błędnie kierowanego gniewu i konfliktów, które doprowadziły do jego powstania, oraz ich rozwiązanie. Terapia interpersonalna jest formą terapii psychodynamicznej, jednak skupia się bardziej na obecnych niż na dawnych kontaktach społecznych. Podobnie jak terapia poznawcza, jest to krótkoterminowa forma terapii depresji

Leczenie depresji w naszym ośrodku bazuje zasadniczo na tych właśnie nurtach psychoterapii.

Poznawcza terapia depresji

W terapii poznawczej depresji pacjent uczy się, jak przemóc problemy i opanować sytuacje, które wcześniej wydawały mu się nie do przezwyciężenia. Różni się ona od większości innych form terapii. W przeciwieństwie do psychoanalityków terapeuci poznawczy aktywnie prowadzą pacjenta ku reorganizacji sposobów myślenia i działań nie dotyczących przeszłości, ale przede wszystkim teraźniejszości. Psychoterapeuta kognitywny (poznawczy) jest dyrektywny w kontakcie z pacjentem, perswaduje mu treści, nakłania do działania i prowadzi go do celu. 

Terapia poznawcza depresji Becka usiłuje się przeciwstawić negatywnym myślom I błędom w logice u osób z depresją. Istnieją cztery specyficzne techniki tego typu terapii: wykrywanie myśli automatycznych, testowanie myśli automatycznych w rzeczywistości, trening zmiany atrybucji, zmiana założeń depresjogennych (wywołujących depresje).

Beck twierdzi, że istnieją dyskretne, negatywne zdania, które pacjenci w depresji natychmiast i automatycznie sobie powtarzają. Takie „katastroficzne”, nawykowe myśli utrzymują stan depresji. Terapia poznawcza pomaga pacjentom zidentyfikować myśli automatyczne. Gdy już nauczą się to robić, terapeuci nawiązują z nimi dialog, w którym zgłębiają argumenty „za i przeciw” tym myślom. Nie jest to próba indukowania fałszywego optymizmu, lecz raczej zachęta do korzystania z rozsądnych standardów samooceny, które są stosowane przez ludzi nie cierpiących na depresję. Dzięki terapii poznawczej pacjenci mogą się nauczyć krytykować własne negatywne myśli automatyczne, ucząc się identyfikować, analizować i omawiać własne wizje katastroficzne oraz odnajdując dowody im przeczące, aby w końcu zdołać podważyć podstawy negatywnych myśli automatycznych, które powoli zaczną zanikać.

Cierpiący na depresję mają tendencję do obwiniania się za stworzenie sytuacji nieprzyjemnych, za co w rzeczywistości nie ponoszą odpowiedzialności. W celu przeciwdziałania irracjonalnemu poczuciu winy pacjenci wraz z terapeutą dokonują przeglądu wydarzeń, korzystając ze standardów przypisywania winy właściwym ludziom nie pogrążonym w depresji. Skutkiem tego nie ma być całkowite uniewinnienie pacjenta, lecz zwrócenie mu uwagi na to, że oprócz jego niekompetencji istnieją jeszcze inne czynniki warunkujące negatywne wydarzenia.

Twórca tej metody terapii depresji – Aaron Beck - kreśli sześć założeń, na których cierpiący na depresję opierają swoje życie, tym samym stają się bardziej podatni na doświadczanie smutku, rozpaczy i rozczarowania:

- żeby być szczęśliwym, muszę odnosić sukces we wszystkim, czego się podejmę;

- żeby być szczęśliwym, muszę być zawsze przez wszystkich akceptowany;

- jeśli popełniam błąd, to znaczy, że brak mi kompetencji;

- nie mogę żyć bez miłości;

- jeśli ktoś się ze mną nie zgadza, to znaczy, że mnie nie lubi;

- moja wartość jako człowieka zależy od tego, co inni o mnie myślą.

Gdy pacjent lub terapeuta rozpozna któreś z tych założeń, natychmiast starają się je zniwelować. Sprawdza się jego siłę, poszukuje kontrargumentów, prezentuje potencjalne wyjścia alternatywne i przedstawia niszczące konsekwencje trzymania się tego założenia.

Skuteczność terapii depresji w nurcie poznawczym

W jednym z badań nad poznawczą terapią przeciwdepresyjną u wielu pacjentów zaobserwowano ogromną poprawę stanu w ciągu jednego okresu oddzielającego kolejne sesje terapeutyczne. Te natychmiastowe korzyści stanowiły połowę ogólnej poprawy. Ponadto depresja tych pacjentów nie była tak głęboka jak w przypadku innych, którzy poddani zostali terapii, a ich stan nie uległ pogorszeniu nawet po osiemnastu miesiącach. Znaczna poprawa w zakresie zdolności poznawczych — na przykład zmiana przekonań — następowała na sesjach terapeutycznych bezpośrednio poprzedzających nagłe ustąpienie objawów. Istnieją zatem przesłanki ku temu, by sądzić, że zmiany poznawcze wyzwalają nagłą poprawę stanu zdrowia. Ponadto są powody, by przypuszczać, że aktywacja behawioralna może być również centralnym aspektem korzyści płynących z terapii poznawczej.

Leczenie wyuczonej bezradności jako przyczyny depresji

Ponieważ za przyczynę wyuczonej bezradności i depresji uważa się oczekiwanie, że postępowanie jednostki nie będzie gwarantowało kontroli nad przyszłymi wydarzeniami, terapeuci próbują zmienić poglądy pacjentów tak, by poczuli się kompetentni i potrafili unikać oczekiwanych nieprzyjemnych sytuacji. Zatem teoria wyuczonej bezradności zakłada, na przykład, że kształcenie umiejętności społecznych i asertywności będzie miało skutek przeciwdepresyjny, ponieważ dają one pacjentowi możliwość kontrolowania stanów afektywnych i oceny dokonywanej przez innych ludzi poprzez własne działania. Ponadto techniki takie jak krytyka myśli automatycznych (to nie dlatego, że jestem niedobrą matką; raczej dlatego, że o 7 rano jestem zrzędliwa) pomagają złagodzić siłę depresji poprzez zmianę stylu atrybucji z wewnętrznego, stabilnego i globalnego (niedobra matka) na zewnętrzny, niestabilny i specyficzny (7 rano). Strategie te stanowią techniki terapii poznawczej, którą już omówiliśmy. Co ciekawe, badania mające na celu sprawdzenie, który ze składników tej terapii jest najbardziej skuteczny, wykazują, że w leczeniu i profilaktyce przeciwdepresyjnej najważniejszą rolę odgrywa zmiana pesymistycznego stylu atrybucji na optymistyczny.

Optymizm jako efekt poznawczej terapii depresji

Zmiana nastawienia z pesymistycznego na optymistyczne zwykle następuje wtedy, gdy ludzie przyswoją sobie umiejętności niestabilnego, specyficznego i zewnętrznego sposobu objaśniania własnych niepowodzeń. Ci, którym się to udaje, o wiele lepiej radzą sobie w wielu sferach życia. Optymiści łatwiej przezwyciężają stany depresyjne, osiągają lepsze wyniki w szkole, w sporcie i w pracy, cieszą się ponadto lepszym zdrowiem niż pesymiści, którzy traktują przyczyny nieprzyjemnych sytuacji jako stabilne, globalne i wewnętrzne.

Podsumowując terapia poznawcza w naszym ośrodku uczy ludzi skracać depresję poprzez rozważania na temat myśli katastroficznych.

Interpersonalna terapia depresji

Kolejną metodą leczenia o naukowo potwierdzonej skuteczności jest interpersonalna terapia depresji. Wywodzi się ona z terapii psychoanalitycznych, jednak w przeciwieństwie do nich, jest ona krótkoterminowa, a procedury z nią związane nie mają nic wspólnego z dzieciństwem lub mechanizmami obronnymi. Skupia się ona raczej na teraźniejszych relacjach społecznych i w szczególności dotyczy obecnych problemów interpersonalnych (z rodziną lub innymi ważnymi osobami z otoczenia). Główny materiał terapii depresji w tym nurcie stanowią trwające kłótnie, frustracje, niepokoje, rozczarowania, które wywołują stan depresji u osoby.

Terapia depresji w nurcie interpersonalnym zajmuje się czterema obszarami problemów: reakcjami żalu; sporami i kłótniami; okresami przejściowymi w pełnieniu ról i deficytem umiejętności społecznych. W przypadku irracjonalnego żalu terapia ta zajmuje się nienormalnymi reakcjami. Terapeuta wzbudza proces żałoby i pomaga pacjentowi stworzyć nowy związek społeczny, który zastąpiłby stratę poprzednich relacji. W przypadku sporu pomaga określić kierunek, w którym zmierza zaburzony związek: Czy wymaga on renegocjacji? Czy nastąpił impas? Czy został on bezpowrotnie utracony? Pacjent przyswaja sobie umiejętności komunikacji, negocjacji i postawę asertywną. W przypadku trudności związanych ze zmianą roli — jak w sytuacji przejścia na emeryturę, rozwodu lub wyprowadzki z domu rodzinnego — terapeuta nakłania pacjenta do dokonania ponownej oceny utraconej roli, wyrażenia uczuć związanych ze stratą i stworzenia nowych struktur wsparcia społecznego. W przypadku deficytu interpersonalnego terapeuta poszukuje powtarzających się wzorców zachowań w poprzednich związkach. Zachęca do wyrażania emocji. W celu przezwyciężenia permanentnych niedoskonałości widocznych w relacjach społecznych trenuje się odgrywanie konkretnych ról i wzmacnia umiejętności komunikowania.

Skuteczność terapii depresji w nurcie interpersonalnym

Podejście interpersonalne w terapii depresji wyzwala trwałe zmiany w funkcjonowaniu pacjenta przez co pomaga bez wątpienia zapobiec nawrotom stanów depresyjnych. W trzyletniej próbie badania skuteczności tej metody jaką przeprowadzono w USA w 1990 r., 128 losowo dobranym pacjentom z nawrotami depresji, którym pomogła terapia łączona: farmakologiczna (imipraminą) i terapia interpersonalna, zalecono kontynuację leczenia w ramach podejścia interpersonalnego i/lub terapii farmakologicznej. W badaniu imipramina okazała się skutecznym środkiem zapobiegającym nawrotom stanów chorobowych, podobnie jak miesięczna terapia interpersonalna, która wydłużała okres przerwy pomiędzy epizodami depresyjnymi u pacjentów nieotrzymujących leków. Okazało się, że podejście interpersonalne jest również skuteczne w leczeniu depresji u nastolatków. U pacjentów poddanych terapii interpersonalnej zaobserwowano większe osłabienie objawów depresji oraz większą poprawę ogólnego funkcjonowania społecznego, relacji z przyjaciółmi i umiejętności rozwiązywania problemów niż w grupie kontrolnej.

Do głównych zalet tego podejścia należy zaliczyć to, że terapia depresji jest krótkoterminowa (trwa od kilku tygodni do paru miesięcy), czyli jest praktyczna i w miarę tania.

Terapia nerwicy

Naukowo udowodnioną metodą leczenia nerwicy przy pomocy psychoterapii jest terapia poznawczo-behawioralna.

Przykładowo w terapii nerwicy w postaci napadów paniki ich przyczyną są błędne, katastroficzne interpretacje normalnych reakcji lękowych, jak gwałtowne bicie serca, brak tchu, duszności, zawroty głowy i traktowanie ich jako zapowiedź nieuniknionego nieszczęścia. Pacjent, który zwraca nadmierną uwagę na pracę serca, interpretuje palpitacje jako sygnał zbliżającego się zawału, a zawroty głowy jako sygnał obłędu i utraty kontroli. Czyli napady paniki powstają wskutek błędnej interpretacji wrażeń cielesnych przez pacjenta, a skoro te błędne i katastroficzne interpretacje wrażeń cielesnych są przyczyną zaburzeń lęku panicznego, to zmiana tych interpretacji powinna uleczyć zaburzenia, Terapia, którą prowadzimy w tym celu, jest prosta i krótka. Pacjentom wyjaśnia się, że panika powstaje wskutek mylenia normalnych objawów narastającego lęku z objawami zawału serca, obłędu lub umierania. W terapii nerwicy chorzy dowiadują się, że to tylko lęk powoduje brak tchu, ból w klatce piersiowej i poty. Błędna interpretacja normalnych wrażeń cielesnych jako nieuchronnego zawału serca powoduje zaostrzenie objawów, bo sprawia, że lęk zmienia się w przerażenie. Tak powstaje błędne koło, które prowadzi do pełnoobjawowego napadu paniki. Pacjenci uczą się interpretować swoje objawy bardziej realistycznie, czyli wyłącznie jako objawy lęku, a potem ćwiczą radzenie sobie z tymi objawami.

Z kolei w leczeniu nerwicy pod postacią PTSD skuteczna jest ekspozycja. Jest ona procedurą wygaszania, w której pacjenci są wielokrotnie narażani na bodźce wywołujące strach. Stosowano ją w leczeniu zaburzeń stresu pourazowego, a jej skuteczność została chyba najlepiej udokumentowana. Terapia ekspozycji w PTSD polega na tym, że ofiary przeżywają traumę ponownie w wyobraźni, przezwyciężając skłonność do dystansowania się od tego doświadczenia. Opisują je głośno w obecności terapeuty, wyrażając emocje i wypowiadając się w czasie teraźniejszym.

Natomiast w terapii fobii społecznej pacjenci poddawani są treningowi interpersonalnemu, a przy agorafobii desensytyzacji, które zmniejszają u nich objawy lękowe.

Oprócz powyższego w terapii nerwicy bardzo pomaga otwarcie się i ujawnienie. Pojęcie „otwarcia” pochodzi z ważnej pracy naukowej o milczeniu. Jej autor Penncbaker stwierdził, że ofiary holokaustu, które nie mówią o urazie, mają później więcej dolegliwości fizycznych niż osoby, które się komuś zwierzają. Autor nakłonił sześćdziesiąt osób ocalałych z holokaustu do otwarcia i ujawnienia, co przeżyły. W końcu opowiedziały one innym sceny, które w ciągu pięćdziesięciu lat przeżywały w myślach tysiące razy. Bezpośrednią konsekwencją otwarcia się i ujawnienia swoich traumatycznych przeżyć było zmniejszenie się o 50 procent częstotliwości dolegliwości somatycznych oraz polepszył się stan zdrowia tych, u tych którzy je ujawnili. Czyli terapia to rozmowa, która leczy.

Nasi terapeuci podczas sesji zachęcają pacjentów do wyrażania swoich skrywanych urazów: o wykorzystywaniu seksualnym, o śmierci bliskiej osoby, o próbach samobójczych, o przeżywanym stresie, o doświadczaniu przemocy itp. U tych, którzy zaczynają mówić o swoich doświadczeniach, zawsze następuje złagodzenie objawów nerwicowych.

Podsumowując terapia psychologiczna uzależnień, depresji i/lub nerwicy przynosi ulgę każdemu, kto do nas przyjeżdża.